Otorizasyon Nedir? Ne Anlama Gelir?

Her kartlı ödeme işleminin arka planında, güvenliği ve onayı sağlayan kritik bir süreç işler. Otorizasyon olarak isimlendirilen ve hem bankacılık hem de ödeme sistemlerinin temel adımlarından biri olan bu sürecin ne anlama geldiğini, nasıl işlediğini ve hangi alanlarda karşımıza çıktığını öğrenmek için yazımızı okumaya devam et.

Otorizasyon Nedir, Ne Anlama Gelir?

Otorizasyon süreçlerini incelemeden önce “Otorizasyon nedir?” sorusunu yanıtlayalım. Otorizasyon, banka ya da ödeme sistemi tarafından kartla yapılan bir işlemin onaylanması ya da reddedilmesi sürecidir. Bir müşteri kartıyla ödeme yapmak istediğinde, işlem talebi anında kartı veren bankaya iletilir. Banka; kartın geçerliliğini, bakiye ya da limit durumunu ve güvenlik kriterlerini kontrol eder. Ardından da onay verir ya da reddeder.

Banka onayı, paranın aynı anda hesaptan çekildiği anlamına gelmez. Yalnızca işlemin gerçekleştirilebilir olduğunun teyididir. Kullanıcı açısından ödemenin güvenli ve doğru tutarda yapıldığını gösterir. İşletme açısından ise ürün ya da hizmeti teslim etmeden önce ödemenin tahsil edilebileceğine dair banka güvencesi anlamına gelir.

Ön Otorizasyon Nedir, Ne İşe Yarar?

Otorizasyonun bankaların ödeme aşamasındaki onay süreci olduğunu öğrendin. Peki, ön otorizasyon nedir? Ön otorizasyon, karttan henüz bir tahsilat yapılmadan, belirli bir tutarın kart limitinde geçici olarak bloke edilmesidir. Bu adım, müşterinin ödeme gücünü garanti altına almak ve olası ek masraflara karşı teminat oluşturmak için kullanılır.

Bloke edilen tutar, kart ekstresine hemen borç olarak yansımaz. Sadece kartın kullanılabilir limitinin azalmasını sağlar. İşlem kesinleştiğinde bloke edilen tutar tahsil edilir ve ödeme alınır. Eğer işlem gerçekleşmezse belirli bir süre sonunda bloke otomatik olarak kaldırılır.

Ön otorizasyon; otelcilik, araç kiralama, e-ticaret gibi sektörlerde yaygın olarak kullanılır. Çünkü bu sektörlerde verilen hizmetler, kullanıcının hizmeti aldığı süre boyunca değişkenlik gösterebilir. Dolayısıyla tutarda da farklılıklar olabilir. Örneğin; konaklama süresince oluşabilecek ekstra harcamalar için belli bir tutar bloke edilir ya da araç kiralamada olası hasar, ekstra yakıt kullanımı ya da ek ücretlere karşı teminat alınabilir. Ön otorizasyon süreci, hem kullanıcıya iade kolaylığı sağlar hem de işletmelere ödemeyi tahsil edebileceklerine dair güvence verir.

Otorizasyonun Amacı Nedir, Neden Gereklidir?

Otorizasyon, ödeme ekosistemindeki tüm taraflara güvence sağlayan kritik bir mekanizmadır. Hem kart sahiplerini hem de işletmeleri koruyarak işlemlerin güvenli ve sorunsuz şekilde gerçekleşmesini mümkün kılar. “Otorizasyon neden yapılır?” ya da “Otorizasyon neden gereklidir?” sorularının yanıtları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Güvenlik ve Dolandırıcılığı Önlemek

Kredi ya da banka kartının çalınması, kopyalanması ya da şüpheli bir işlem girişimi durumunda banka, anında kontrol yapar ve riskli işlemleri reddeder. Bu sayede kart sahibi yetkisiz harcamalardan korunur.

Limit ve Bakiye Kontrolü

Müşterinin hesabında yeterli bakiye ya da kredi limiti olup olmadığı işlem öncesinde kontrol edilir, böylece başarısız ödemeler ya da limit aşımı sorunları önlenir.

İşletmeye Ödeme Güvencesi

Banka onayı sayesinde işletme, sahte kartla işlem yapma ya da tahsilat yapamama riskinden korunur.

Esneklik ve Risk Yönetimi

Özellikle otel ya da araç kiralama gibi sektörlerde, ön otorizasyon sayesinde işlem kesinleşmeden önce belirli bir tutar bloke edilerek risk azaltılır.

Hızlı ve Güvenilir Ödeme Süreci

Tüm bu kontroller saniyeler içinde gerçekleştiği için kullanıcıya hızlı, işletmeye ise güvenilir bir tahsilat imkanı sunar.

Otorizasyon yalnızca bir onay adımı değil; ödeme sürecinin güvenli, şeffaf ve sürdürülebilir olmasını sağlayan temel bir yapı taşıdır.

Otorizasyon Türleri Nelerdir?

Otorizasyon, işlemin anında tahsilata dönüşüp dönüşmemesine ya da ek onaya ihtiyaç duyulup duyulmamasına göre farklı türlere ayrılır. Otorizasyon türleri, hem müşteri hem de işletme açısından farklı güvence ve işleyiş sağlar. Başlıca otorizasyon türleri şunlardır:

Tam Otorizasyon (Auth / Sale)

İşlemin banka tarafından onaylanıp tutarın aynı anda karttan tahsil edilmesidir. Market, giyim mağazası ya da e-ticaret platformları üzerinden yapılan standart alışverişler bu gruba girer. Kullanıcı açısından ödeme hemen gerçekleşir, işletme açısından ise anında tahsilat güvencesi sağlanır.

Ön Otorizasyon (Pre-Auth / Ön Provizyon)

Tutar, kart limitinde geçici olarak bloke edilir, henüz kesin tahsilat yapılmaz. Özellikle otel rezervasyonu ya da araç kiralama gibi hizmetlerde güvence amacıyla tercih edilir. İşlem kesinleştiğinde tutar tahsil edilir, iptal edildiğinde bloke kaldırılır. Bu yöntem hem kullanıcıya iade kolaylığı sunar hem de işletmeye ödeme güvencesi sağlar.

Tahsilata Çevirme (Post-Auth / Capture)

Ön otorizasyon ile kart limitinde geçici olarak bloke edilen tutarın, hizmet ya da ürün tesliminden sonra kesin tahsilata dönüştürülmesidir. İşletme, bloke edilen tutarın tamamını ya da gerçekleşen harcamaya bağlı olarak bir kısmını çekebilir. Bu adım, özellikle otel konaklaması ya da araç kiralama gibi hizmetlerde, başlangıçta belirlenen teminatın daha sonra kesin ödemeye çevrilmesi için kullanılır.

Taksitli Otorizasyon

Taksitli alışverişlerde, toplam tutarın karttan çekileceğine dair banka tarafından onay alınır. Ancak tutar müşterinin ekstresine taksitler halinde yansır. Yani işlem anında banka toplam tutarı onaylar. Ama kart sahibi ödemeyi taksit planına göre gerçekleştirir. Bu sayede hem kullanıcı için ödeme kolaylığı sağlanır hem de işletme, satış bedelinin tamamının tahsil edileceğine dair güvence elde eder.

Kısmi Otorizasyon

Kartta yeterli bakiye olmadığında, mevcut bakiye kadar tutarın onaylandığı otorizasyon türüdür. Özellikle akaryakıt gibi esnek tutarlı işlemlerde görülür. Kullanıcı, kalan tutarı başka bir ödeme yöntemiyle tamamlayabilir.

Otorizasyon İşlem Türleri Nelerdir?

Otorizasyon sürecinin sonucunda işlemler farklı biçimlerde gerçekleşebilir. Kullanıcıların sıkça duyduğu satış, iptal ya da iade gibi kavramlar, otorizasyonun hangi aşamada ve nasıl sonuçlandığını gösterir. En temel otorizasyon işlem tipleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Satış (Sale / Auth Capture): Ödeme tutarının karttan tahsil edilmesidir.
• İptal (Void): Aynı gün içinde henüz kesinleşmemiş işlemin geri alınmasıdır.
• İade (Refund / Credit): Tamamlanmış bir işlemin müşteriye geri ödenmesidir.
• Bloke Kaldırma (Reversal): Ön otorizasyonla bloke edilen tutarın işlem yapılmazsa blokesinin kaldırılmasıdır.

Otorizasyon Süreci Nasıl İşler?

Otorizasyonla ilgili pek çok kavramı öğrendin. Şimdi sıra “Otorizasyon süreci nasıl işler?” sorusunda. Kartla yapılan bir ödeme işleminin arka planında birçok adım vardır. Otorizasyon sürecinin işlemesi için aşağıdaki adımlar gerçekleşir:

• İşlem Başlatma: Kart sahibi, ödeme işleminin başlaması için kart bilgilerini sanal POS üzerinden girer ya da fiziki POS cihazına okutur.
• Talep İletimi: POS cihazı ya da ödeme ağ geçidi, işlem bilgilerini (kart numarası, işlem tutarı, işlem tarihi vb.) satıcının bankasına gönderir.
• Ağ Yönlendirmesi: Bankaya gelen talep, ilgili kart ağları üzerinden kartı veren bankaya iletilir.
• Banka Kontrolleri: Kartı sağlayan banka; kartın geçerliliğini, yeterli bakiye ya da kredi limitinin olup olmadığını, kartın online alışverişe ya da yurt dışı harcamaları gibi durumlara karşı kısıtlamalarının varlığını kontrol eder. Dolandırıcılık gibi risklere karşı da kontrollerini tamamlar.
• Onay ya da Red Kararı: Kontrollerin sonucuna göre banka, işleme altı haneli bir otorizasyon kodu ile onay verir ya da bir hata koduyla reddeder.
• Cevabın İletilmesi: Bu yanıt, kart ağı ve edinen banka üzerinden saniyeler içinde POS cihazına veya sanal POS’a ulaşır.
• İşlemin Sonuçlanması: Onay durumunda ödeme tahsil edilir ya da ön otorizasyonda olduğu gibi bloke edilir. Reddedildiğinde ise işlem gerçekleşmez.

Tüm bu süreç, kullanıcı için yalnızca birkaç saniyelik bir ödeme onayı olarak görünebilir. Ancak çok katmanlı teknik ve güvenlik kontrollerini içerir.

Otorizasyonsuz İşlem Yapılabilir mi?

Kartlı işlemlerde otorizasyon almak zorunludur. Hem kart sahibinin güvenliği hem de işletmenin tahsilat güvencesi, bankadan gelen onayla sağlanır. Otorizasyon olmadan yapılan işlemler, yüksek risk içerdiği için ödeme sistemlerinde kabul edilmez.

Yine de “Otorizasyonsuz işlem yapılır mı?” sorusunun yanıtı doğrudan “Hayır.” olarak yanıtlanamaz. Kimi zaman anında otorizasyon yapılmaz, işlemler daha sonra topluca iletilir. Kısa süreli de olsa otorizasyonsuz işlem yapılmasına neden olan bazı sınırlı ve istisnai durumlar mevcuttur:

• Çevrimdışı İşlemler: POS cihazının banka ile anlık bağlantı kuramadığı durumlarda, çok düşük tutarlı işlemler geçici olarak kaydedilebilir. Bu işlemler daha sonra bankaya iletilir ve otorizasyon süreci geriye dönük tamamlanır.
• Düşük Tutar İstisnaları : Bazı bankalar, belirli bir limitin altındaki temassız ödemelerde anında otorizasyon istemeyebilir. Ancak bu işlemler de toplu olarak daha sonra onaya gönderilir.
• Eski Sistemler: Günümüzde neredeyse ortadan kalkmış olsa da geçmişte bazı işlemler basit kontrollerle yapılabiliyordu. EMV chip & PIN standardı ile bu yöntem güvenlik nedeniyle terk edilmiştir.

Otorizasyon ve Provizyon Arasındaki Farklar Nelerdir?

Bankacılık ve ödeme sistemlerinde otorizasyon ve provizyon kavramları sıkça karıştırılır. Aslında ikisi, aynı sürecin farklı aşamalarını ifade eder. Aşağıdaki tablo incelendiğinde otorizasyon provizyon farkı açık bir şekilde görülebilir:

Otorizasyon Başarısız Oldu: Ne Anlama Gelir, Nasıl Düzeltilir?

Ödeme sırasında “Otorizasyon başarısız.”, “İşlem reddedildi.” ya da “Bankanızı arayın.” gibi mesajlarla karşılaşan kişiler; “Otorizasyon başarısız ne demek?” sorusunun yanıtını merak eder. Kart otorizasyonu başarısızsa bu bankanın ödeme talebini onaylamadığı anlamına gelir.

Hadi gel, önce önce otorizasyonun başarısız olmasının nedenlerine ardından da bu durumun nasıl düzeltileceğine göz atalım.

Otorizasyon Neden Gerçekleşmez?

• Yetersiz bakiye ya da limit: İşlem tutarı kartın kullanılabilir limitini ya da bakiyesini aşıyor olabilir.
• Kartın geçersiz ya da süresi dolmuş olması: Kart iptal edilmiş, süresi bitmiş ya da bloke edilmiş olabilir.
• Hatalı kart bilgileri: Kart numarası, son kullanma tarihi ya da CVV yanlış girilmiş olabilir.
• Güvenlik kısıtlamaları: Kart, internet alışverişine ya da yurt dışı işlemlere kapalı olabilir.
• Dolandırıcılık şüphesi: Banka güvenlik sistemleri, işlemi olağan dışı görüp reddetmiş olabilir.
• Teknik sorunlar: Banka ya da ödeme sistemlerinde geçici arızalar yaşanabilir.

Otorizasyon Nasıl Düzeltilir?

Otorizasyon başarısız olduğunda bu durumu düzeltmek için aşağıdaki adımlar izlenebilir:

• Kart bilgilerini (kart numarası, son kullanma tarihi, CVV, kart sahibinin adı ve soyadı) kontrol et.
• Kartın internet ve yurt dışı alışverişlerine açık olup olmadığını öğren. Bunun için mobil bankacılık uygulamasını kullanabilir ya da bankanın müşteri hizmetlerini arayabilirsin.
• Başka bir kart ya da farklı bir ödeme yöntemi kullan.
• Teknik bir sorun söz konusuysa bir süre bekledikten sonra yeniden işlem yap.
• Sorunu çözemediysen bankanın müşteri hizmetleriyle iletişime geçerek reddetme nedenini sorgula.